Geskiedenis

Agtergrond

MANDAAT VAN EN VERBINTENIS TOT REGERING

Ingevolge die Pan Suid-Afrikaanse Taalraad (PanSAT)-wet, is die mandaat van PanSAT afgelei van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (Artikel 6(5) (a) en (b) van die Grondwet van Suid-Afrika), die PanSAT-wet en die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (no. 29 van 1999).

PanSAT se mandaat:

  • Om aanbevelings te maak rakende enige voorgestelde of bestaande wetgewing, praktyk of beleid wat direk of indirek op taalsake op enige vlak van regering betrekking het, en ten opsigte van enige voorgestelde wysigings aan of die herroeping of vervanging van sodanige wetgewing, praktyk of beleid.
  • Om aanbevelings te maak aan staatsorgane op alle vlakke van regering waar dit sodanige aksie as verkieslik beskou vir die aanvaarding van maatreëls gemik op die bevordering van veeltaligheid binne die raamwerk van die Grondwet.
  • ‘n Bewussyn van veeltaligheid as ‘n nasionale bate te bevorder.
  • Die ontwikkeling van die voorheen gemarginaliseerde tale aktief te bevorder.
  • Om studies en navorsing gerig op die bevordering en skep van toestande vir die ontwikkeling en gebruik van (i) al die amptelike tale van Suid-Afrika, (ii) die Khoi- en Santale en (ii) Suid-Afrikaanse Gebaretaal te inisieer.
  • Om respek vir alle ander tale te bevorder wat algemeen gebruik word deur gemeenskappe in Suid-Afrika.
  • Om advies te verskaf oor die koördinering van taalbeplanning in Suid-Afrika.
  • Om samewerking met taalbeplanningsagentskappe buite Suid-Afrika te fasiliteer.
  • Om provinsiale taalkomitees en nasionale taalliggame te vestig om dit te adviseer oor enige taalaangeleentheid wat ‘n provinsie of ‘n spesifieke taal raak.
  • Om nasionale leksikografiese eenhede te vestig om as maatskappye te funksioneer beperk deur waarborg onder artikel 21 van die Maatskappyewet (Wet 61 van 1973) en om fondse aan die eenhede te allokeer om hul funksies te vervul.

Ingevolge Artikel 4 van die PanSAT-wet is die Raad ‘n onafhanklike staatsorgaan, slegs onderhewig aan die Grondwet en sy stigtingswetgewing, en moet dit sy verpligtinge sonder vrees, begunstiging of vooroordeel vervul.   Alle staatsorgane is verplig om met die Raad saam te werk en mag nie inmeng in die funksionering daarvan in uitvoering van sy mandaat nie.

PanSAT is in 1995 gestig ingevolge die PanSAT-wet 1955, soos gewysig in 1999.  Die Raad is in 1997 vir die eerste keer gekonstitueer. 

PANSAT SE DOEL IS OM VEELTALIGHEID IN SUID-AFRIKA TE BEVORDER DEUR:

  • Omstandighede te skep vir die ontwikkeling en gelyke gebruik van alle amptelike tale. 
  • Respek vir ander ander tale in die land te kweek en die gebruik daarvan aan te moedig .
  • Die beste gebruik van die land se linguistiese bates aan te moedig ten einde Suid-Afrikaners in staat te stel om hulself te bevry van alle vorme van linguistiese diskriminasie, dominasie en verdeeldheid en hulle in staat te stel om gepaste linguistiese keuses vir hul eie welsyn sowel as vir nasionale ontwikkeling uit te oefen.

 

Visie, Missie & Waardes

PanSAT-visie

Om die bewaker van Suid-Afrika se ryk tale-erfenis te wees deur die ontwikkeling van alle amptelike Suid-Afrikaanse tale sowel as Khoi-, Nama- en Santale en Gebaretaal te beskerm, af te dwing en te bevorder in die strewe na ’n waarlik veeltalige samelewing.

PanSAT-missie

Ons sal ons visie bereik deur ons diverse Suid-Afrikaanse Taalgemeenskap te koester, deur: 

ontwikkeling te bevorder en omstandighede vir die bevordering van veeltaligheid te skep en te fokus op alle amptelike tale, die Khoi-, Nama- en Santaal sowel as Gebaretaal;

respek te bevorder en te verseker vir: 

  • alle tale wat algemeen gebruik word deur gemeenskappe in Suid-Afrika, insluitend Arabies, Hebreeus, Sanskrit; en
  • ander tale wat vir godsdienstige doeleindes gebruik word, soos Duits, Grieks, Gujarati, Hindi, Portugees, Tamil, Telegu en Urdu;die gebruik en ontwikkeling van amptelike tale, Khoi-, Nama- en Santale sowel as Gebaretale te fasiliteer;
  • veeltaligheid, respek en gebruik van die tale te bevorder;
  • advies te verskaf oor die koördinering van taalbeplanning in Suid-Afrika insluitend die fasilitering van samewerking met internasionale taalbeplanningsagentskappe deur:

 

  • 1. ondersteuning te verskaf aan en toesig te hou oor die 11 Nasionale Leksikografiese Eenhede (NLE’s) in hul taak om die 11 amptelike tale te formaliseer deur die ontwikkeling van woordeboeke.
  • 2. die benutting van die  9 Provinsiale Taalkomitees (PTK’s) te bevorder wat as adviesliggame dien en verantwoordelik is vir monitering en gebruik van aangewese tale in Provinsies, aanbevelings maak rakende enige wetgewing, praktyk en beleid wat direk of indirek op taalsake betrekking het sowel as die bevordering van  veeltaligheid en respek vir die tale wat in die provinsie gebruik word; en 
  • 3. die gebruik van die 13 Nasionale Taalliggame (NTL’e) te bevorder wat as adviesliggame dien rakende taalortografie, leksikografie, terminologie, sowel as die verskaffing van algemene advies oor taalbevordering, -gebruik, bevordering van taalontwikkeling en instandhouding; en 
  • toereikende ondersteuningstrukture bied om die kernbesigheid in staat te stel om op taalfunksies te fokus om sy 
  • strategiese uitkomsgeoriënteerde doelwitte en strategiese  oogmerke te bereik.

 

 

Waardes 

 

Bedryfsbeginsels

Gehaltegedrewe

  • Ons fokus op gehalte-uitsette reg deur ons besigheid.
  • Ons fokus op taalgebruik van gehalte.
  • Ons fokus op taalprodukte van gehalte vir alle amptelike Suid-Afrikaanse tale, Khoi-, Nama- en Santale sowel as Gebaretaal.

Respek

  • Ons respekteer ons mede-PanSAT-werknemers.
  • Ons respekteer alle tale wat in Suid-Afrika gebruik word en glo aan hul grondwetlike reg om billike en gelyke behandeling te geniet.
  • Ons respekteer alle taalgemeenskappe in Suid-Afrika.
  • Ons respekteer ons belanghebbendes.

Eerlikheid

  • Ons is eerlik in al ons bedrywighede en aktiwiteite.
  • Ons is eerlik in ons verslagdoening en kommunikasie.

Aanspreeklikheid

  • Ons is vir ons aksies aanspreeklik teenoor ons kliënte, belanghebbendes en mekaar. 

Deursigtigheid

  • Ons glo in oop en deursigtige kommunikasie.
  • Ons is deursigtig in al die bedrywighede van ons besigheid.
  • Ons is deursigtig in ons verslagdoening.
  • Ons is deursigtig in ons omgang met NTE’s, PTK’s en ander 
  • belanghebbendes.
  • Ons is deursigtig in ons sake met alle taalgemeenskappe.

Integriteit

  • Ons is oop en eerlik in alles wat ons doen.
  • Ons behandel mekaar met waardigheid.
  • Ons tree op met integriteit in alles wat ons doen.

Grondwetlike waardes (ingevolge artikel 181 van die Grondwet) 

Waardes 

Bedryfsbeginsels

Onafhanklik

  • Ons is onafhanklik en as ’n organisasie, slegs onderhewig aan die 
  • Grondwet en die Wet. 
  • Ons heg waarde aan ons onafhanklikheid as ‘n organisasie en is bereid 
  • om die nodige stappe te doen om dit te beskerm.
  • Ons voer ons pligte uit sonder vrees, begunstiging of vooroordeel. 
  • Ons laat nie inmenging toe in ons organisasie as ‘n  grondwetlike entiteit 
  • nie en sal die nodige teenmaatreëls instel om sodanige situasies te
  • bekamp.   
  • Ons streef daarna om die grondwetlike voorskrifte rakende PanSAT na te
  • kom en verwag van ander belanghebbendes en rolspelers om dieselfde te
  • doen. 

Waardigheid 

  • Ons is gewillig om die waardigheid van ons organisasie te beskerm. 
  • Ons verwag om met waardigheid bejeën te word deur ander
  • belanghebbendes en rolspelers.  

Effektief 

  • Ons sal aktief daarna streef om ’n doeltreffende organisasie te wees. 
  • Ons verwag van ander staatsorgane om ons te beskerm en te help om ’n
  • doeltreffende organisasie te wees.

Beleidsmandaat Wetgewend en ander mandate

Beleidsmandaat Grondwetlike mandaat

Artikel 6(5) (a) en (b) van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (Artikel 6(5) lees as volg:

 5) ’n Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad deur nasionale wetgewing ingestel, moet –

(a) die ontwikkeling en gebruik bevorder en omstandighede skep vir die ontwikkeling en

gebruik van –

(i) alle amptelike tale;

(ii) die Khoi-, Nama- en Santale; en

(iii) gebaretaal; en

(b) respek bevorder en verseker vir –

(i) alle tale wat algemeen deur gemeenskappe in Suid-Afrika gebruik word, met inbegrip van

Duits, Grieks, Goedjarati, Hindi, Portugees, Tamil, Teloegoe en Oerdoe; en

(ii) Arabies, Hebreeus, Sanskrit en ander tale wat in Suid-Afrika vir godsdiensdoeleindes

gebruik word. 

Skedule 6 Artikel 20 (h) van die Grondwet lys PanSAT as ‘n grondwetlike instelling. 

Artikel 181 van die Grondwet verklaar die volgende ten opsigte van die regte van grondwetlike instellings:

  • (2) “ Hierdie instellings is onafhanklik, en slegs aan die Grondwet en die reg onderworpe, en
  • moet onpartydig wees en hul bevoegdhede en funksies sonder vrees, begunstiging of vooroordeel
  • uitoefen en verrig”. 
  • (3) Ander staatsorgane moet hierdie instellings deur middel van wetgewende en ander
  • maatreëls bystaan en beskerm ten einde die onafhanklikheid, onpartydigheid, waardigheid en
  • doeltreffendheid van hierdie instellings te verseker.
  • (4) Geen persoon of staatsorgaan mag op die funksionering van hierdie instellings inbreuk
  • maak nie.


Beleidsmandaat

Bykomend  tot die Grondwet en die PanSAT -wet, is Norme en Reëls (Norme en Reëls is die ekwivalent van Regulasies) vir Nasionale Taalliggame (NTL’e) sowel as vir Provinsiale Taalkomitees (PTK’s)  gepubliseer in Staatsbulletins, d.i. Raadskennisgewing 92 van 2005 en Raadskennisgewing 94, gepubliseer 30 September 2005.  Die Nasionale Leksikografiese Eenhede (NLE’s) word beheer deur hul Memorandums en Akte van Oprigting.  

PanSAT-strukture 

PanSAT-STRUKTURE EN DIE ROLLE WAT HULLE SPEEL

Provinsiale Taalkomitees (PTK’s):  Een PTK is in elke provinsie gestig om die Raad te adviseer oor enige saak wat betrekking het op taal in daardie provinsie. 

NASIONALE TAALLIGGAME (NTL’e)

Een NTL is gestig vir elke amptelike taal sowel as die Khoi-, Nama- en Santale en Suid-Afrikaanse Gebaretaal om PanSAT te help met die ontwikkeling van hierdie tale.  Hierdie struktuur is die finale gehaltebeheergesag oor taalsake soos standaardisering, ortografie en spelling van die betrokke taal.

NASIONALE LEKSIKOGRAFIESE EENHEDE (NLE’s)

Een NLE is vir elk van die amptelike tale gestig om woordeboeke en ander leksikografiese produkte te skep.  Die NLE’s is Artikel 21-organisasies gebaseer in hoëronderwysinstellings in die areas waar die meerderheid van hul taalsprekers voorkom.

LINGUISTIESE MENSEREGTE EN MEDIASIE

Die rol van hierdie fokusarea is om ondersoeke na die skending van linguistiese menseregte te fasiliteer en die bevindinge van hierdie ondersoeke bekend te maak.  Dit trag ook om openbare bewussyn te verhoog ten einde veeltaligheid in alle staatsorgane te beïnvloed en bevorder deur die effektiewe beskerming en bevordering van linguistiese menseregte. 

TAAL IN ONDERWYS

Die rol van hierdie fokusarea is om ‘n klimaat te skep wat bevorderlik is vir die bevordering van veeltaligheid in leerinstellings.

TERMINOLOGIEONTWIKKELING

Die hoofrol van hierdie fokusarea is om nuwe terminologie in die inheemse tale en Afrikaans te ontwikkel, bestuur, stabiliseer en populariseer, sowel as te standaardiseer en riglyne te verskaf vir spelreëls en ortografie.

NAVORSINGSONTWIKKELING

Ingevolge die PanSAT-wet, moet PanSAT studies en navorsing inisieer wat gerig is op die bevordering en skep van omstandighede vir die ontwikkeling en gebruik van alle amptelike tale van die Republiek, die Khoi-, Nama- en Santale sowel as Suid-Afrikaanse Gebaretaal.   Hierdie fokusarea help PanSAT dus om gereeld sy strategieë vir die bestuur van taalontwikkelingsaktiwiteite en die bevordering van veeltaligheid in die land te evalueer.

LITERATUURONTWIKKELING

Die hoofrol van hierdie fokusarea is om omstandighede te skep vir die bevordering van literatuur in al die amptelike tale.

PROVINSIALE KANTORE

Ten einde PanSAT in staat te stel om sy doelwitte op provinsiale vlak te bereik, is kantore in al nege provinsies van die land gevestig.  Hierdie  kantore is daar om PanSAT se aktiwiteite binne elke provinsie te koördineer.

Dienste 

Dienste gelewer deur PanSAT (Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad  

  1. Vertaling en Tolking

Oogmerke

  • Vaardigheidsontwikkeling in vertaling en ontwikkeling 
  • Viering van Internasionale Vertaaldag
  • Monitering van die gebruik van vertaal- en tolkfasiliteite
  • Tegniese ondersteuning aan provinsiale taalkomitees
  1. Linguistiese Menseregte en Mediasie 

Oogmerke

  • Om ondersoeke na linguistiese menseregteskendings te fasiliteer en bevindinge van die Verhoorkomitee bekend te maak.
  • Om bewussyn te verhoog ten einde veeltaligheid in alle staatsorgane te beïnvloed en bevorder deur die doeltreffende beskerming en bevordering van linguistiese menseregte.
  • Om regsdienste aan die Raad, Hoof Uitvoerende Beampte, kantoorpersoneel en PanSAT-strukture te verskaf.
  • Om as agent vir verandering op te tree deur bystand te verleen aan diegene wat taalregte skend.
  • Om opdrag te gee vir ondersoeke betreffende besware, ens.  
  1. Taal in Onderwys

Oogmerke

  • Om strategiese vennootskappe en netwerke met die nasionale en provinsiale onderwysdepartemente te vestig en handhaaf.
  • Om ’n klimaat te skep wat bevorderlik is vir die suksesvolle implementering van die Taal in Onderwys- en die Hoëronderwysbeleide in die provinsies.
  • Om strategiese projekte vir die ontwikkeling van gemarginaliseerde tale te identifiseer.
  • Om ’n klimaat te skep wat bevorderlik is vir die bevordering van die Taal in Onderwysbeleid en Veeltaligheid in onderwys.
  • Om meganismes te identifiseer om alle tale in onderwys te bevorder.
  1. Navorsing en Ontwikkeling

Oogmerke

  • Om te help met die inisiëring van studies en projekte.
  • Om alle PanSAT-projekte te bestuur.
  • Om ‘n databasis van befondste projekte te ontwikkel en in stand te hou.
  • Om riglyne te ontwikkel vir die skryf van projekvoorstelle.
  • Om aansoeke om finansiële ondersteuning te koördineer.
  • Om ondersteuning te bied aan Nasionale Taalliggame (NTL’e) en Raadslede.
  • Om met sowel nasionale as internasionale navorsings- en befondsingsliggame saam te werk.
  •  
  1. Standaardisering en Terminologieontwikkeling

Oogmerke

  • Bied tegniese riglyne aan vir NTL’e
  • Verseker dat die nege Afrikataalliggame die spel- en ortografiereëls van hul onderskeie tale hersien
  • Stel primêre standaardiseringsprosesse in plek
  • Stel primêre terminologieontwikkelingsprosesse in plek
  1. Ontwikkeling van Literatuur

Oogmerke

  • Om leesklubs te ondersteun ten einde ’n leeskultuur te bevorder
  • Om met skrywersgildes in interaksie te tree
  • Om werkswinkels te hou oor seleksiekriteria vir die voorskryf van boeke
  • Om literêre toekenningsgeleenthede te hou in samewerking met NTL’e
  1. Nasionale Taalliggame

Oogmerke

  • Om taalbevorderende projekte te inisieer en implementeer
  • Om ontwikkelingsbehoeftes van hierdie tale te identifiseer
  • Om fondse te werf om tale op te teken waarvan daar ’n klein getal sprekers oor is (Khoe en San) ten einde uitsterwing te verhoed
  1. Nasionale Leksikografiese Eenhede

Oogmerke

  • Om die skep van woordeboeke te verhaas

Die doel van die Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad is om veeltaligheid in Suid-Afrika te bevorder deur:

  • omstandighede te skep vir die ontwikkeling en die gelyke gebruik van alle amptelike tale; 
  • respek vir ander tale in die land te kweek en die gebruik daarvan aan te moedig; 

die beste gebruik van die land se linguistiese hulpbronne aan te moedig ten einde Suid-Afrikaners te bevry van alle vorme van linguistiese diskriminasie, oorheersing en verdeeldheid en hulle in staat te stel om gepaste linguistiese keuses uit te oefen vir hul eie welsyn sowel as vir nasionale ontwikkeling.