Histori

Bokamorago

 

TAELO GO TŠWA GO BOINELO BJA YONA GO MMUŠO 

 

Go ya ka Molao wa PanSALB,  taelo ya PanSALB e tšwa go Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa (Karolo 6(5) (a) le (b) ya Molaotheo wa Afrika Borwa), Molao wa PanSALB le Molao wa Taolo ya Tšhelete ya Bohle (nomoro 29 wa 1999).

 

PanSALB e laetšwe:

  • Go dira ditigelo go legislature ye e akantšwego goba ye e leng gona, goba molao wo o amanang le merero ya polelo mollwaneng ofe kappa ofe wa mmušo, gomme le ka
  • Go dira ditigelo go mekgatlo ya mmušo mellwaneng yohle ya mmušo moo e akanyang tiro ye itšego go ka
  • Go tšwetšapele temošo ya polelontši bjalo ka setlabakelo sa setšhaba.
  • Go hlatlola tšwetšopele ya dipolelo tšeo di phaetšwego ka thoko.
  • Go tlhama dithuto le dinyakišišo tša go lebanya hlatlošo le go hlola maemo a go tšwetšapele (i) malema ka moka a semolao a Afrika Borwa le tirišo ya wona, (ii) maleme a Khoi le San le (iii) Leleme la Maswao la Afrika Borwa.
  • Go hlatlola le nnetefatša hlompho malemeng a mangwe ao gantši a šomišwago ke merafo ka Afrika Borwa.
  • Go eletša ka ga kgotlaganyo ya morero wa polelo ka Afrika Borwa.
  • Go nolofatša tšhomišanommogo le mekgatlo ya ka ntle ga Afrika Borwa ya morero wa polelo.
  • Go tlhoma dikomiti tša polelo tša profense le makgotla a bosetšhaba a leleme go eletša yona ka ga morero ofe kapa ofe wa leleme wo o amang profense goba polelo ye itšeng.
  • Go tlhoma metšo ya setšhaba ya go hlopha pukuntšu go dira bjalo ka dikhamphani tša go kgaolwa ka tlase ga karolo 21 ya Molao wa Dikhapani wa 1973 (Molao wa 61 wa 1973), le go aba ditšhelete go metšo gore e phethe mediro ya wona.
  • Go ya ka Karola 4 ya Molao wa PanSALB Lekgotla ke lekgotla la mmušo la go ikemela, leo le ikarabelang go Molaotheo le theramolao wo o e tlhomilego, gomme le swanetše go dira mediro ya wona ntle le letšhogo, kgaogelo goba kgethollo. Makgotla ka moka a mmušo a kopantšwe go šomišana le Lekgotla ebile ga a swanelwa ke go tshwenya lekgotla tirong ya lona.
  • PanSALB e tlhongilwe ka 1995 go ya ka Molao wa PanSALB wa 1995, bjalo ka ge o phošollwetšego ka 1995. Lekgotla le theilwe la mathomo ka 1997.

BOIKEMIŠETŠO BJA PANSALB KE GO HLATLOLA POLELONTŠI KA AFRIKA BORWA KA GO:

  • Hlola maemo a go tšwetšapele maleme ka moka a semolao le tirišo ye e lekanego.
  • Tšwetšopele hlompho go maleme a mangwe a ka mono nageng le hlotloletšo ya tirišo ya wona.
  • Go hlohleletša tirišo ya ditlabakelo tša setšhaba tša maleme go kgontšha badudi ba Afrika Borwa go itokolla go mekgwa ka moka ya tlhaolo, pušo le phapano ya polelo le go kgontšha bona go tlwaela dikgetho tša maleba tša polelo go itlhabolla le go tšwetšapele setšhaba.

 

Dibopego tša PanSALB

 

DIBOPEGO TŠA PanSALB LE TEMA YEO DI E KGATANG

 

DIKOMITI TŠA POLELO TŠA PROFENSE

 

Komiti ya Polelo ya boProfense ye tee e tlhomilwe profenseng ye tee go eletša Lekgotla ka morero wo mongwe le wo mongwe wa go nyalelana le polelo profenseng yeo ebile e ikarabela go lebeledišiša tšhomišo ya dipolelo tše di abilwego ke Mmušo wa Profense.

 

MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEME

 

LEKGOTLA le tee la BOSETŠHABA LA LELEME le tlhomilwe polelong ye tee ya semmušo le Khoi, Nama le San le Polelo ya Maswao ya Afrika Borwa go thuša PanSALB ka tšwetšopele ya dipolelo tšeo. Sebopego se ke mmušo wa mafelelo wa go laola boleng go merero ya polelo go swana le tekanetšo, mongwalo, le melao ya mopeleto ya polelo ye itšego.

 

METŠO YA SETŠHABA YA GO HLOPHA PUKUNTŠU

 

Motšo wo tee wa Setshaba wa go Hlopha Pukuntšu wa polelo ye tee ya semolao o hlomilwe go hlopha dipukuntšu le ditšweletšo tše dingwe tša go hlopha dipukuntšu.  Metšo ya Setšhaba ya go Hlopha Pukuntšu ke Dikhampani tša Karolo ya 21, di theilwe dintlong tša thuto ye kgolo mafelong ao bontši ba baboledi ba polelo ba hwetšagalago.

 

DITOKELO TŠA POLELO LE POELANYA

 

Tema ya sebopego se ke go nolofatša dinyakišišo tša meruso ya ditokelo tša batho tša polelo le go gatiša dipoelo tša dinyakišišo tšeo. Ebile se nyaka go godiša temošo ya bohle go khuetša le go hlatloša polelontši makgotleng wohle a mmušo ka tšhireletšo le hlatlošo ye kgontšhago ya ditokelo tša batho tša polelo.

 

POLELO THUTONG

 

Tema ya sebopego se ke go hlola tikologo ye e thušang go tlhabolla polelontši dintlong tša boithutelo.

 

TŠWETŠOPELE YA MAREO

 

Tema ye kgolo ya sebopego se ke go tšwetšapele, go laola, go tiiša le go tsebiša bohle ka mareo a maswa a dipolelo tša tlhago le Afrikaans, le go lekanetša le go abela ditaetšo tša molao wa mopeloto le mongwalo.

 

TŠWETŠOPELE YA NYAKIŠIŠO

 

Go ya ka Molao wa PanSALB, PanSALB e swanetše to thoma dithuto le dinyakišišo tše lebantšhego hlatlošo le go hlola maemo a tšwetšopele le tšhomišo ya Maleme ka moka a semmušo a Repabliki, Khoi, Nama le dipolelo tša San le South African Sign Language. Sebopego se, gomme, se thuša PanSALB ka mehla go akanyetša maano a yona go loala ditiro tša tšwetšopele ya polelo le hlatlošo ya polelontši nageng.

 

TŠWETŠOPELE YA DINGWALO

 

Tema ye kgolo ya sebopego se ke go hlola maemo a go tšwetšapele dingwalo tša dipolelo ka moka tša semmušo.

 

DIKANTORO TŠA BOPOROFENSE

 

Gore PanSALB e kgone go pheta maikemišetšo a yona diporofenseng; e tlhomile dikantoro tše senyane diporofenseng ka moka tša naga. Dikantoro tše di fao go bapiša ditiro tša PanSALB gare ga profense ye tee.

 

Ditirelo

 

Ditirelo tše di abelang ke PanSALB

  • Go fetolela le go toloka

Ditebo

  • Kgodišo ya bokgoni go phetolelo le tšwetšopele
  • Keteko ya Letšatši la Boditšhabatšhaba la Phetolelo
  • Go lebeledišiša tirišo ya ditlabakelo tša phetolelo le go toloka
  • Thekgo ya sethikiniki dikomiting tša boporofense tša polelo.
  • Ditokelo tša polelo le poelanyo

Ditebo

  • Go nolofatša dinyakišišo tša merušo ya ditokelo tša polelo tša batho gomme le go gatiša dipheto ka Komiti ya 
  • Go tšweletša temogo go huetša le go hlatlola polelontši mekgatlong ka moka ya leago ka tšhireletšo le hlatlošo ye kgontšhago ya ditokelo tša polelo tša batho.
  • Go abela ditiro tša semolao go Lekgotla, Mohlankedimogolo pharaphara, bašomi le dibopego tša PanSALB.
  • Go dira bjalo ka agente ya phetogo go thuša bao ba senyang ditokelo tša polelo
  • Go tshwaela dithuto go dingongorego bjalo bjalo
  • Polelo Thutong

Ditebo

  • Go tlhola le go boloka bodirišanimmogo le boloko le dikgoro tša boporofense le bosetšhaba tša thuto.
  • Go tlhola tikologo ye thušang katlegong ya go phetha Meloa ya Polelo Thuto le Thuto ya Godimo diporofenseng.
  • Go šupa diprojeke tša maamo go tšwetšapele dipolelo tše phetšwego ka thoko.
  • Go tlhola tikologo ye thušang go hlatlolo ya Molao wa Polelo Thutong le Polelontši thutong.
  • Go šupa mekgwa ya go hlatlola dipolelo ka moka thutong.
  • Dinyakišišo le Tšwetšopele

Ditebo

  • Go thuša ka go tlhola dithuto le diprojeke
  • Go laola diprojeke ka moka tša PanSALB
  • Go tšwetšapele le go boloka lenanethoto la diprojeke tše di abetšwego tšhelete
  • Go tšwetšapele dihlahlo tša mongwalo wa go kgopela projeke.
  • Go kopanya didirišwa go thekga matlole.
  • Go abela thekgo go MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEME le maloko a Lekgotla
  • Go šomišana le mekgatlo ya setšhaba le boditšhabatšhaba ya nyakišišo le matlole.
  • Tekanyetšo le Tšwetšopele ya Mareo

Ditebo 

  • Go abela maele a sethikiniki go MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEMA
  • Go nnetefatša MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEMA ye senyane ya leleme la seAfrika a lokiša melao ya mopeleto le mongwalo ya dipolelo tša wona.
  • Go beakanya ditsela tša go lekanetša.
  • Go beakanya ditsela tša tšwetšopele ya mareo.
  • Tšwetšopele ya Dingwalo

Ditebo

  • Go thekga dihlopha tša go bala go hlohleletša setšo sa go bala
  • Go kgomagana le dihlopha tša bangwadi
  • Go hlola matšema a go selekanyo sa go khetha dipuko tše di kgethilwego
  • Go swara dikabo tša dingwalo ka tšhomišanommogo le MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEMA
  • MAKGOTLA A BOSETŠHABA A LELEME

Ditebo

  • Go tlhoma le go diriša diprojeke tša go hlatlola maleme
  • Go šupa dinyakwa tša tšwetšopele ya maleme ao
  • Go hwetša matlole go gatiša dipolelo tšeo di nalego baboledi ba palo ye tlase (Khoe le San), go široga timelo.
  • METŠO YA SETŠHABA YA GO HLOPHA PUKUNTŠU

Ditebo

  • Go tšweletša dipukuntšu ka lebelo.

Morero wa PanSALB ke go hlatlola polelontši ka Afrika Borwa ka go:

  • Hlola maemo a go tšwetšapele maleme ka moka a semolao le tirišo ya wona ye e lekanego.
  • Go hlatlola hlompho le go hlohleletša tirišo ya maleme a mangwe setšhabeng;
  • Go hlohleletša tirišo ya ditlabakelo tša setšhaba tša maleme go kgontšha badudi ba Afrika Borwa go itokolla go mekgwa ka moka ya tlhaolo, pušo le phapano ya polelo le go kgontšha bona go tlwaela dikgetho tša maleba tša polelo go itlhabolla le go tšwetšapele setšhaba 

Pono, Thomo le Mehola

 

Pono ya PanSALB

 

Go ba mohlokomedi wa bohwa bo humilego bja Afrika Borwa ka go šireletša, go tiiša, go hlatlola le go tšwetšapele tlhabollogo ya maleme ohle a Afrika Borwa a semolao ga mmogo le Khoi, Nama le dipolelo tša San le Polelo ya Maswao ka go nyaka polelontši ya mankgonthe ya naga.

 

Thomo ya PanSALB

 

Re tla phetha pono ya rena ka go godiša setšhaba sa rena se fapanego sa Polelo ya Afrika Borwa, ka go:

 

Tšwetšapele tlhabollogo le go hlola maemo, go godiša polelontši ka go tsepelela go dipolelo ka moka tša semolao, Khoi, polelo ya Nama le San ga mmogo le Polelo ya Maswao;

Tšwetšopele le go netefatša tlhompho

  • malemeng wohle ao gantši a dirišwago ke merafo ka Afrika Borwa, go akaretša Searabia, Seheberu, Sesanskriti; le
  • maleme a mangwe ao a dirišwago ka boikemišetšo bja sedumedi go swana le Sejeremane, Segerike, Segujarati, Sehindu, Sepotokisi, Setamil, Setelegu le Seurdu;

 

go nolofatša tirišo le tšwetšopele ya maleme a semmušo, Khoi, dipolelo tša Nama le San ga mmogo le Polelo ya Maswao;

go tšwetšapele polelontši, tlhompho le tirišo ya dipolelo;

go eletša ka ga kgotlaganyo ya morero wa polelo ka Afrika Borwa go akaretša go nolofatša tšhomišano le mekgatlo ya boditšhabatšhaba ya merero ya polelo ka go;

 

  • thekga le go laola Metšo ye 11 ya Setšhaba ya go Hlopha Pukuntšu medirong ya wona ya go laofatša maleme a 11 a semolao ka tšwetšopele ya dipukuntšu;
  • go tšwetšapele tirišo ya Dikomiti tša Polelo tša Profense tše 9 bjalo ka mekgatlo ya go eletša ya go arabela go lebelela tirišo ya maleme a abilwego Diprofenseng, go dira ditigelo molaong wo mongwe le wo mongwe, tirišo le molao wo šomang le merero ya polelo gammogo le hlatlošo ya polelontši le hlompho ya dipolelo tše di dirišwago diprofenseng; le
  • go hlatlola tirišo ya Mekgatlo ya Bosetšhaba ya Leleme a 13 bjalo ka mekgatlo ya go eletša ka ga mongwalo wa polelo, phatlalatšo ya pukuntšu, mareo, ga mmogo le go eletša ka karetšo tšwetšopele ya polelo, tirišo, kišopele ya tšwetšopele ya polelo le tiišo; le

 go aba dibopego tša thekgo ye lekanego go kgontšha kgwebo ya bogare go tsepelela go mediro ya polelo go phetha diphihlelo tše nepišitšwego go fihlelelwa ka dipoelo tša leanothero.

Mehola ya PanSALB

 

Mehola

Metheo ya tiro

Tebišo ya boleng

  • Re tsepelela go boleng bja ditšweletšwa kgwebong ya rena
  • Re tsepelela go boleng bja tirišo ya polelo.
  • Re tsepelela go boleng bja ditšweletšwa tša polelo dipolelong ka moka tša semolao tša Afrika Borwa, Khoi, dipolelo tša Nama le San ga mmogo le Polelo ya Maswao.

Tlhompho

  • Re hlompha bašomi ba rena ba PanSALB.
  • Re hlompha maleme ka moka a dirišwang mo Afrika Borwa ebile re kgolwa go tokelo ya wona ya molaotheo go ipshina ka tekano le tshwaro ye lekanego.
  • Re hlompha merafo ya polelo mo Afrika Borwa.
  • Re hlompha badirišanimmogo ba rena.

Potego

  • Re botegile go ditshepedišo le ditiro tša rena.
  • Re botegile go dipego le dipoledišano tša rena.

Maikarabelo

  • Re a ikarabela go badirelwa ba rena, badirišanimmogo ba rena le ditirong tša rena.

Ponagatšo

  • Re kgolwa go poledišano ye bonagalago.
  • Re a bonagantšha ka ditiro tša rena tša kgwebo.
  • Re a bonagantšha ka dipego tša rena.
  • Re a bonagantšha ka ditiro tša rena le diNLU, diPLC, le diNLB le bašomišanemmogo ba bangwe ba rena.
  • Re a bonagantšha ka ditiro tša rena le merafo ka moka ya polelo.

Tshepego

  • Re tshepegile go se sengwe le se sengwe se re se dirago.
  • Re swarana ka tlhompho
  • Re dira ka tlhompho go se sengwe le se sengwe se re se dirago.

 

 

Mehola ya Molaotheo (go ya ka karolo ya 181 ya Molaotheo)

 

 

Mehola

Metheo ya tiro

Ipuša

  • Re a ipuša ebile bjalo ka mokgatlo, re arabela go Molaotheo le Molao.
  • Re tlotla go ipuša bjalo ka mokgatlo gomme re e ikemišeditše go tšea makgatho a maleba go o tšhireletša.
  • Re phetha mešomo ya rena ntle le letšhogo, kgaugelo goba kgethollo.
  • Ga re dumelele boitapišo mokgatlong wa rena bjalo ka mokgatlo wa molaotheo ebile re tla tšea magato a maleba go swaragantšha le maemo a mohuta wo.
  • Re nyaka go latela dikagare tša molaotheo tšeo di amago PanSALB gomme re letela badirišanimmogo ba rena ba latele seo.

Serithi

  • Re ikemišeditše go tšhireletša serithi sa mokgatlo wa rena.
  • Re letetše go swarwa ka serithi ke badirišanimmogo ba bangwe.

Phethago

  • Re nyaka go ba mokgatlo wo o phethago.
  • Re letetše mekgatlo ye mengwe ya mmušo go re tšhireletša le go thuša ka go ba mokgatlo wo o phethago.

Molawana wa Thomelo ya Pholisi le dithomelo tše dingwe 

 

Thomelo ya Pholisi ya Molaotheo

 

Karolo 6(5) (a) and (b) ya Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa (Karolo 6(5) e balega ka mokgwa wo:

(5) Lekgotla la Dipolelo Tšohle tša Afrika Borwa le le tlhomilego ke molaotshepešo wa setšhaba le swanetše go-

(a) hlatlola, le go hlola maemo a go, tšwetšapele le tirišo ya

(i) malema ka moka a semolao;

(ii) dipolelo tša Khoi, Nama le San; le

(iii) polelo ya maswao; le go

(b) tšwetšapele le go nefatša hlompho go-

(i) maleme ka moka gantši a dirišwago ke merafo ka Afrika Borwa, go akaretša Sejeremane, Segerike, Segujarati, Sehindi, Sepotokisi, Setamil, Setelegu le Seurdu; le

(ii) Searab; Seheberu; Sesanskrit le maleme a mangwe dirišwago ka boikemišetše bja sedumedi ka Afrika Borwa.

 

Lenanethero 6 Karolo 20 (h) la Molaotheo le tšweletša PanSALB bjalo ka mokgatlo wa molaotheo.

 

Karolo 181 ya Molaotheo e bolela se se latelago ka ga ditokelo tša dikagare tša Molaotheo: 

  • “(2) Mekgatlo ye e a ipuša, gomme e arabela fela go Molaotheo le molao, ebile e swanetše go itaola ebile e swanetše go diriša maatla a yona gomme le go dira mediro ya yona ntle le letšhogo, kgaogelo goba kgethollo.
  • (3) Mekgatlo ye mengwe ya mmušo, ka tlhakamolao le mekgwa ye mengwe, e swanetše go thuša le go šireletša mekgatlo ye go nnefatša boikemelo, boitaolo, serithi le phethagalo ya mekgatlo ye.
  • (4) Ga go motho goba mokgatlo wa mmušo wo o ka tshwenyang tiro ya mekgatlo ye”.

Molao wa taelelo

 

Go tlaleletša go Molaotheo le Molao wa PanSALB, Mekgwa le Melao (Mekgwa le Melao ke tekano ya Molawana) go Mekgotla ya Bosetšhaba ya Leleme le Dikomiti tša Polelo tša Porofense di gatitšwe go Kuranta ya Mmušo se ke Tsebišo ya Lekgotla ya 92 ya 2005 le Tsebišo ya Lekgotla ya 94, ye e gatišitšweng ka 30 Setemere 2005. Metšo ya Setšhaba ya go Hlopha Pukuntšu dilaolwa ke a Mokgatlo wa Mememoratamo le Diatikele tša wona.